Το αρχέτυπο του συμβολισμού του ονείρου
Για όνειρα αγχωτικά, με μεγάλη συγκινησιακή φόρτιση, τα σχόλια του ονειρευτή κατά κανόνα δεν αρκούν.
Το αρχέτυπο δεν είναι κληρονομημένο. Είναι μια τάση του ενστίκτου έκδηλη όσο η παρόρμηση των μυρμηγκιών να οργανώνονται σε αποικίες π.χ. το θέμα "αδελφοί εχθροί", ένωση των προτύπων αρσενικό και θηλυκό: προέρχονται απ' την ομαδική και μακραίωνη σύσταση της ψυχής.
"Ένστικτο": φυσιολογικός παλμός, αντιληπτός απ' τις αισθήσεις. Εκδηλώνεται με φαντασιώσεις και συμβολικές εικόνες- τα αρχέτυπα.
Καταστροφή και αποκατάσταση, αδηφάγο τέρας, έννοια της ηθικής σχετικότητας (π.χ. άγγελοι στον άδη και δαίμονες στους ουρανους: διπλή όψη του Σατανά).
Κοσμογονικός μύθος: δημιουργία του κόσμου και του ανθρώπου.
Θάνατος και ανάσταση (Αδάμ και Χριστός).
Θέμα του ήρωα και σωτήρα, που τον είχε καταβροχθίσει ένα τέρας, και ξαναπαρουσιαζόταν ως εκ θαύματος, αφού πρώτα το δάμαζε και το νικούσε.
Ιερή τετράδα (Ερμητισμός): ο Χριστιανισμός την υποκατέστησε με τριάδα.
Ζώα με κέρατα: Αποκάλυψη. Φίδι (αρχ. Δράκων) με κέρατα: λατινική αλχημεία XVI quadricornutus serpens (τετρακέρατος όφις), σύμβολο του Ερμή.
Στην περίπτωση μιας πολύ ξαφνικής αλλαγής, συχνά μέσα στο ασυνείδητο δρούσε από παλιά ένα αρχέτυπο, ρυθμίζοντας επιδέξια τις συνθήκες που θα φερναν την κρίση.
Το ασυνείδητο φαίνεται πως είναι ικανό να παρατηρεί τα γεγονότα, και να εξάγει συμπεράσματα, όπως ακριβώς και η συνείδηση.
Μπορεί μάλιστα να μεταχειρίζεται ορισμένα γεγονότα, και να προλαβαίνει τα πιθανά τους αποτελέσματα, ακριβώς επιεδή δεν τα έχουμε συνειδητοποιήσει.
Η λογική ανάλυση είναι προνόμιο της συνείδησης. Το όνειρο είναι πιο ποιητικό (π.χ. σώμα=σπίτι).
Τα ατομικά συμπλέγματα, αντίθετα με τα αρχέτυπα, τα θεωρούμε σαν αντισταθμιστική επανόρθωση θέσεων που γεννιούνται από μια μονόπλευρη, ή διαστρεβλωμένη, δίχως ηθική απόχρωση συνείδηση.
Μύθοι με θρησκευτικό χαρακτήρα: θεραπευτικοί για τα βάσανα και τις ανησυχίες της ανθρωπότητας (πείνα, αρρώστια, θάνατος κλπ).
Ήρωας: πανίσχυρος/θεάνθρωπος: εξαιρούν άτομο ταυτίζοντάς το με αυτόν με τη λατρεία (χοροί, ύμνοι, προσευχές, θυσίες, κείμενα).
Ο κοινός άνθρωπος μπορεί να λυτρωθεί απ' τη αδυναμία και την αθλιότητά του -> υπεράνθρωπος. Θα βάλει ρυθμό στη ζωή του με την πίστη, ακόμα και τόνος θα δοθεί σε μια ολόκληρη κοινωνία.
Η ψυχή του ανθρώπου
Αποκοπή ενστίκτου-συνείδησης -> εμφανίσεις πλαγίως: ανεξήγητες διαθέσεις και συγκινήσεις
Ο σύγχρονος άνθρωπος κρύβει απ' τα ίδια του τα μάτια αυτό το διχασμό του είναι του, με τη βοήθεια ενός συστήματος "στεγανών". Ορισμένες πλευρές της εξωτερικής του ζωής και της και της συμπεριφοράς του διατηρούνται σε ξεχωριστά "συρτάρια", και ποτέ δεν έρχονται αντιμέτωπα μεταξύ τους.
Σε συλλογικό επίπεδο: πρέπει να εξετάζουμε με τη μεγαλύτερη προσοχή ό,τι κάνουμε, επειδή σήμερα η ανθρωπότητα απειλείται από θανάσιμους κινδύνους, που η ίδια δημιούργησε, κι ωστόσο διαφεύγουν όλο και περισσότερο από τον έλεγχό μας.
Ο κόσμος είναι διχασμένος, σαν ένας νευρωτικός, π.χ. τείχος Βερολίνου*
Αυτό φανερώνει σε ανησυχητικό βαθμό την ψυχολογική σύγχυση της εποχής μας.
"Η λέξη σκιά έχει δύο έννοιες: άλλοτε διαγράφει το σκοτεινό ψυχισμό, άλλοτε το σύνολο των ελαττωμάτων του εγώ". -Δόκτορ Ρολάν Καέν
* -> αίσθημα ανημπόριας. Οι δυσκολίες μας προκύπτουν από ηθικά προβλήματα, ο ανταγωνισμός είναι δίκοπο μαχαίρι, τα ηθικά και πνευματικά φάρμακα θα ήταν πιο αποτελεσματικά (-> ψυχική ανοσία σε μίασμα).
Αν μπορούσαμε να δούμε τη ζοφερή πλευρά της φύσης μας, θα είχαμε ανοσοποιηθεί απέναντι σε κάθε ηθικό και πνευματικό μίασμα, τώρα όμως κάνουμε τα ίδια "μ' εκείνους" (τους αντιπάλους).
Κομμουνιστικό όνειρο: ο αρχετυπικός παράδεισος.
Πραγματική ζωή: σύνολο αντιθέτων, συνεπώς πεδίο μάχης.
Αυτή η σύγκρουση στο εσωτερικό του ανθρώπου, οδήγησε τους χριστιανούς στην ελπίδα ενός σύντομου τέλους του κόσμου,
και τους Βουδιστές να καταργήσουν κάθε επίγειο πόθο (θα ισοδυναμούσε με αυτοκτονία, χωρίς τις ιδιότυπες απόψεις των θρησκειών που μετατρέπουν μερικώς τη ριζική άρνηση για τον κόσμο).
Η καθολική Εκκλησία ασχολείται ακόμα με την cura animarum (ευδαιμονία της ψυχής) -> λιγότερα ψυχολογικά
Ο άνθρωπος μπορεί ν' αντέξει σε απίστευτες δοκιμασίες αν πιστεύει πως έχουν κάποιο νόημα. Μα καταρρέει όταν στις δυστυχίες του χρειαστεί να προστεθεί και η συμμετοχή του σε "μια ιστορία που διηγείται ένας ηλίθιος".
Τα σύμβολα και οι κάθε λογής δοξασίες δίνουν στη ζωή ένα νόημα (διάσταση, σκοπός, πληρότητα) ~~> ο άνθρωπος υψώνεται πάνω απ' τον μηχανισμό που τον εξαναγκάζει να κερδίζει και να ξοδεύει.
Μοίρα σημερινού ανθρώπου: ξέρει πως είναι (και θα παραμείνει) κάτι λιγότερο απ' το τίποτα, πως η ζωή του δεν έχει κανένα πνευματικό νόημα.
"Μπορεί ν' ακολουθήσουμε όλους τους κανόνες που δικαιολογούνται θεωρητικά, κι όμως να μπερδευτούμε μέσα στους πιο απίθανους παραλογισμούς, επειδή απλώς δεν προσέξαμε μια φαινομενικά ασήμαντη λεπτομέρεια, αυτήν που θα καταλάβαινε αμέσως ένα κοφτερό μυαλό. Ωστόσο, ακόμη κι ένας έξυπνος άνθρωπος, είναι δυνατό να παραπλανηθεί από έλλειψη διαίσθησης ή ευαισθησίας".
Η ρουτίνα μπορεί να είναι βολική και χρήσιμη όσο μένουμε στην επιφάνεια των πραγμάτων. Απ' τη στιγμή όμως που θίγουμε σημαντικά προβλήματα, η ζωή είναι αυτή που κατευθύνει το παιχνίδι.
Ιθαγενείς σε πλήρη παρακμή, από τη στιγμή που έχασαν τις θρησκευτικές τους δοξασίες απ' την επαφή τους με τον πολιτισμό. "Ορθολογισμός": -> παραζάλη, διάσπαση, στο έλεος αυτού του υπόγειου ψυχόκοσμου. Τίποτα πια μπρος στα μάτια μας δεν είναι ιερό, μυστήριο. Ό,τι κάποτε αποτελούσε <<το πνεύμα>>, σήμερα ταυτίζεται με τη νόηση. Ο άνθρωπος νιώθει έρημος μέσα στον κόσμο, επειδή δεν συμμετέχει στη φύση, κι επειδή έχει χάσει την ασυνείδητη συγκινησιακή του μέθεξη στα φαινόμενά της.
Η βροντή δεν είναι πια η οργισμένη φωνή κάποιου θεού, μήτε η αστραπή το εκδικητικό του βέλος. Στο ποτάμι δεν καταφεύγουν πια πνεύματα, το δέντρο δεν είναι πια πηγή ζωής ενός ανθρώπου, και τα σπήλαια δεν κατοικούνται πια από δαίμονες. Οι πέτρες, τα φυτά τα ζώα, δε μιλούν πια στον άνθρωπο, κι ο άνθρωπος δεν τους απευθύνεται πια με την βεβαιότητα πως τον ακούν. Η επαφή του με τη φύση διακόπηκε και, μαζί της, χάθηκε η βαθιά συναισθηματική δύναμη που απελευθέρωναν οι συμβολικές του σχέσεις.
Τα λόγια, όταν δεν ξέρουμε τι αντιπροσωπεύουν, καταντούν κούφια. Άδεια και χωρίς αξία. Δεν ζωντανεύουν παρά μόνο αν προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τη θεία υπόστασή τους, δηλαδή τη σχέση τους με το άτομο. Δεν αρκεί η παρατήρηση.
Η αίσθηση απώλειας των αναμνήσεων της παιδικότητας, είναι ουσιαστικά σύμπτωμα της απώλειας της πρωτόγονης ψυχής. Εκ νέου ανάμνηση (όνειρα): επίταση ζωής και ευδαιμονίας.
Οι συνειδητές σκέψεις του παιδιού είναι σπάνιες και απλές.
Αλλόκοτα μυθολογικά κομμάτια, μυστηριακά και θεϊκά, που ξαναεμφανίζονται στην ώριμη ηλικία, μπορεί να προκαλέσουν βαθιές ψυχολογικές διαταραχές ή ως εκ θαύματος θεραπείες. Μπορεί να δώσει νόημα στην ύπαρξη, να εμπλουτίσει τη ζωή, να δημιουργήσει έναν ευρύτερο ορίζοντα, να πλατύνει το πεδίο της συνείδησης.
Τα σύμβολα δεν είναι παρά φυσικές προσπάθειες να συμβιβαστούν και να συνενωθούν τ' αντίθετα μέσα στην ψυχή.
Απ' τη στιγμή κατάργησης της θεϊκής τους φύσης, αρχίζει μια ατέλειωτη διαδικασία υποκατάστασης, γλιστράμε αθέλητα απ' το ένα αρχέτυπο στο άλλο κι όλα παίρνουν όλες τις σημασίες.
Η θεραπεία του διχασμού
Η ευφυία του ανθρώπου παρουσιάζει μια ανησυχητική τάση να εφευρίσκει όλο και περισσότερο επικίνδυνα πράγματα, που καταντούν κάθε μέρα και περισσότερο δραστικά όργανα ομαδικής αυτοκτονίας.
Υπερπληθυσμός: αργά αλλά σίγουρα, οδεύουμε προς τον αφανισμό.
Δεν πάψαμε ούτε στιγμή να θεωρούμε φυσικό το ν' αγωνίζονται οι άνθρωποι ποιος θα επιβάλλει πάνω στον άλλο την ανωτερότητά του.
Χρειάζονται ατομικότητες του ασυνειδήτου: Όπως ακριβώς η κάθε αλλαγή πρέπει ν' αρχίζει από κάπου, το μοναχικό άτομο είν' αυτό που θα την εμπνευστεί και θα την πραγματοποιήσει. Τούτη η αλλαγή δεν μπορεί να 'ρθει παρά μόνο αν ριζώσει μέσα στο άτομο, και το σπέρμα της μπορεί να βρίσκεται στον οποιοδήποτε από εμάς. Θάξιζε ίσως τον κόπο να αναρωτηθεί ο καθένας ξεχωριστά μήπως το ασυνείδητό του δε θα ξερε άραγε κάτι που θα' ταν χρήσιμο σε όλους.
Για όνειρα αγχωτικά, με μεγάλη συγκινησιακή φόρτιση, τα σχόλια του ονειρευτή κατά κανόνα δεν αρκούν.
Το αρχέτυπο δεν είναι κληρονομημένο. Είναι μια τάση του ενστίκτου έκδηλη όσο η παρόρμηση των μυρμηγκιών να οργανώνονται σε αποικίες π.χ. το θέμα "αδελφοί εχθροί", ένωση των προτύπων αρσενικό και θηλυκό: προέρχονται απ' την ομαδική και μακραίωνη σύσταση της ψυχής.
"Ένστικτο": φυσιολογικός παλμός, αντιληπτός απ' τις αισθήσεις. Εκδηλώνεται με φαντασιώσεις και συμβολικές εικόνες- τα αρχέτυπα.
Καταστροφή και αποκατάσταση, αδηφάγο τέρας, έννοια της ηθικής σχετικότητας (π.χ. άγγελοι στον άδη και δαίμονες στους ουρανους: διπλή όψη του Σατανά).
Κοσμογονικός μύθος: δημιουργία του κόσμου και του ανθρώπου.
Θάνατος και ανάσταση (Αδάμ και Χριστός).
Θέμα του ήρωα και σωτήρα, που τον είχε καταβροχθίσει ένα τέρας, και ξαναπαρουσιαζόταν ως εκ θαύματος, αφού πρώτα το δάμαζε και το νικούσε.
Ιερή τετράδα (Ερμητισμός): ο Χριστιανισμός την υποκατέστησε με τριάδα.
Ζώα με κέρατα: Αποκάλυψη. Φίδι (αρχ. Δράκων) με κέρατα: λατινική αλχημεία XVI quadricornutus serpens (τετρακέρατος όφις), σύμβολο του Ερμή.
Στην περίπτωση μιας πολύ ξαφνικής αλλαγής, συχνά μέσα στο ασυνείδητο δρούσε από παλιά ένα αρχέτυπο, ρυθμίζοντας επιδέξια τις συνθήκες που θα φερναν την κρίση.
Μπορεί μάλιστα να μεταχειρίζεται ορισμένα γεγονότα, και να προλαβαίνει τα πιθανά τους αποτελέσματα, ακριβώς επιεδή δεν τα έχουμε συνειδητοποιήσει.
*
*
*
Η λογική ανάλυση είναι προνόμιο της συνείδησης. Το όνειρο είναι πιο ποιητικό (π.χ. σώμα=σπίτι).
 |
| Gotham |
Ο κοινός άνθρωπος μπορεί να λυτρωθεί απ' τη αδυναμία και την αθλιότητά του -> υπεράνθρωπος. Θα βάλει ρυθμό στη ζωή του με την πίστη, ακόμα και τόνος θα δοθεί σε μια ολόκληρη κοινωνία.
Ο σύγχρονος βασίζει την πίστη του στο τίμημα μιας σημαντικής απουσίας ενδοσκόπησης.
Οι θεοί και οι δαίμονές του άλλαξαν όνομα. Τον παρενοχλούν με την ανησυχία, αόριστους φόβους, ψυχικά σύνδρομα, ακόρεστη ανάγκη για χάπια, οινόπνευμα, καπνό, φαγητό, νευρώσεις.Η ψυχή του ανθρώπου
Αποκοπή ενστίκτου-συνείδησης -> εμφανίσεις πλαγίως: ανεξήγητες διαθέσεις και συγκινήσεις
Ο σύγχρονος άνθρωπος κρύβει απ' τα ίδια του τα μάτια αυτό το διχασμό του είναι του, με τη βοήθεια ενός συστήματος "στεγανών". Ορισμένες πλευρές της εξωτερικής του ζωής και της και της συμπεριφοράς του διατηρούνται σε ξεχωριστά "συρτάρια", και ποτέ δεν έρχονται αντιμέτωπα μεταξύ τους.
Σε συλλογικό επίπεδο: πρέπει να εξετάζουμε με τη μεγαλύτερη προσοχή ό,τι κάνουμε, επειδή σήμερα η ανθρωπότητα απειλείται από θανάσιμους κινδύνους, που η ίδια δημιούργησε, κι ωστόσο διαφεύγουν όλο και περισσότερο από τον έλεγχό μας.
Ο κόσμος είναι διχασμένος, σαν ένας νευρωτικός, π.χ. τείχος Βερολίνου*
"Η λέξη σκιά έχει δύο έννοιες: άλλοτε διαγράφει το σκοτεινό ψυχισμό, άλλοτε το σύνολο των ελαττωμάτων του εγώ". -Δόκτορ Ρολάν Καέν
* -> αίσθημα ανημπόριας. Οι δυσκολίες μας προκύπτουν από ηθικά προβλήματα, ο ανταγωνισμός είναι δίκοπο μαχαίρι, τα ηθικά και πνευματικά φάρμακα θα ήταν πιο αποτελεσματικά (-> ψυχική ανοσία σε μίασμα).
Αν μπορούσαμε να δούμε τη ζοφερή πλευρά της φύσης μας, θα είχαμε ανοσοποιηθεί απέναντι σε κάθε ηθικό και πνευματικό μίασμα, τώρα όμως κάνουμε τα ίδια "μ' εκείνους" (τους αντιπάλους).
Κομμουνιστικό όνειρο: ο αρχετυπικός παράδεισος.
Πραγματική ζωή: σύνολο αντιθέτων, συνεπώς πεδίο μάχης.
Αυτή η σύγκρουση στο εσωτερικό του ανθρώπου, οδήγησε τους χριστιανούς στην ελπίδα ενός σύντομου τέλους του κόσμου,
Η καθολική Εκκλησία ασχολείται ακόμα με την cura animarum (ευδαιμονία της ψυχής) -> λιγότερα ψυχολογικά
Ο άνθρωπος μπορεί ν' αντέξει σε απίστευτες δοκιμασίες αν πιστεύει πως έχουν κάποιο νόημα. Μα καταρρέει όταν στις δυστυχίες του χρειαστεί να προστεθεί και η συμμετοχή του σε "μια ιστορία που διηγείται ένας ηλίθιος".
Η ερμηνεία ονείρων/συμβόλων απαιτεί φαντασία και κατακτιέται με πείρα, όχι με μηχανιστικά συστήματα.
"Μπορεί ν' ακολουθήσουμε όλους τους κανόνες που δικαιολογούνται θεωρητικά, κι όμως να μπερδευτούμε μέσα στους πιο απίθανους παραλογισμούς, επειδή απλώς δεν προσέξαμε μια φαινομενικά ασήμαντη λεπτομέρεια, αυτήν που θα καταλάβαινε αμέσως ένα κοφτερό μυαλό. Ωστόσο, ακόμη κι ένας έξυπνος άνθρωπος, είναι δυνατό να παραπλανηθεί από έλλειψη διαίσθησης ή ευαισθησίας".
Η ρουτίνα μπορεί να είναι βολική και χρήσιμη όσο μένουμε στην επιφάνεια των πραγμάτων. Απ' τη στιγμή όμως που θίγουμε σημαντικά προβλήματα, η ζωή είναι αυτή που κατευθύνει το παιχνίδι.
Μπορεί η ευτυχής διαισθητική έμπνευση να είναι υποκειμενικά πειστική, αλλά διατρέχουμε τον κίνδυνο να μας οδηγήσει σ' ένα παραπλανητικό συναίσθημα ασφάλειας. Μπορεί, για παράδειγμα να ωθήσει τον αναλυτή και τον ονειρευτή να συνεχίσουν τον ευχάριστο κι εύκολο δρόμο των σχέσεών τους ώσπου να βουλιάξουν κι οι δύο σ' ένα είδος αμοιβαίου ονείρου.
Ίσως τα τέρατα από τις σύγχρονες ταινίες τρόμου να μην είναι τίποτα άλλο από παραμορφωμένες απεικονίσεις αρχέτυπων, που αρνούνται να μείνουν περισσότερο στο σκοτάδι. (αρχαϊκά μυθολογικά όντα)
Ο ρόλος των συμβόλων
Φυσικά σύμβολα: αρχέτυπα
Πνευματικά σύμβολα: <<αιώνιες αλήθειες>>, συνειδητά επεξεργασμένα. Στις περιπτώσεις που αγνοούνται ή απωθούνται συστηματικά, η ειδική τους δύναμη χάνεται μέσα στο ασυνείδητο με ανυπολόγιστες επιπτώσεις. Γιατί, η ψυχική ενέργεια που φαινόταν έτσι χαμένη, χρησιμεύει στην πραγματικότητα για ν' αφυπνίζει, ή να επιτείνει ό,τι δεσπόζει στο ασυνείδητο, τάσεις που ίσως ποτέ μέχρι τώρα δεν είχαν δυνατότητα να εκφραστούν.
Από τις αρχές του αιώνα, ο κόσμος μας προσβλήθηκε από σχιζοφρένεια.
Ιθαγενείς σε πλήρη παρακμή, από τη στιγμή που έχασαν τις θρησκευτικές τους δοξασίες απ' την επαφή τους με τον πολιτισμό. "Ορθολογισμός": -> παραζάλη, διάσπαση, στο έλεος αυτού του υπόγειου ψυχόκοσμου. Τίποτα πια μπρος στα μάτια μας δεν είναι ιερό, μυστήριο. Ό,τι κάποτε αποτελούσε <<το πνεύμα>>, σήμερα ταυτίζεται με τη νόηση. Ο άνθρωπος νιώθει έρημος μέσα στον κόσμο, επειδή δεν συμμετέχει στη φύση, κι επειδή έχει χάσει την ασυνείδητη συγκινησιακή του μέθεξη στα φαινόμενά της.
Η βροντή δεν είναι πια η οργισμένη φωνή κάποιου θεού, μήτε η αστραπή το εκδικητικό του βέλος. Στο ποτάμι δεν καταφεύγουν πια πνεύματα, το δέντρο δεν είναι πια πηγή ζωής ενός ανθρώπου, και τα σπήλαια δεν κατοικούνται πια από δαίμονες. Οι πέτρες, τα φυτά τα ζώα, δε μιλούν πια στον άνθρωπο, κι ο άνθρωπος δεν τους απευθύνεται πια με την βεβαιότητα πως τον ακούν. Η επαφή του με τη φύση διακόπηκε και, μαζί της, χάθηκε η βαθιά συναισθηματική δύναμη που απελευθέρωναν οι συμβολικές του σχέσεις.Τα λόγια, όταν δεν ξέρουμε τι αντιπροσωπεύουν, καταντούν κούφια. Άδεια και χωρίς αξία. Δεν ζωντανεύουν παρά μόνο αν προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τη θεία υπόστασή τους, δηλαδή τη σχέση τους με το άτομο. Δεν αρκεί η παρατήρηση.
Οι συνειδητές σκέψεις του παιδιού είναι σπάνιες και απλές.
Αλλόκοτα μυθολογικά κομμάτια, μυστηριακά και θεϊκά, που ξαναεμφανίζονται στην ώριμη ηλικία, μπορεί να προκαλέσουν βαθιές ψυχολογικές διαταραχές ή ως εκ θαύματος θεραπείες. Μπορεί να δώσει νόημα στην ύπαρξη, να εμπλουτίσει τη ζωή, να δημιουργήσει έναν ευρύτερο ορίζοντα, να πλατύνει το πεδίο της συνείδησης.
Τα σύμβολα δεν είναι παρά φυσικές προσπάθειες να συμβιβαστούν και να συνενωθούν τ' αντίθετα μέσα στην ψυχή.
Η θεραπεία του διχασμού
Η ευφυία του ανθρώπου παρουσιάζει μια ανησυχητική τάση να εφευρίσκει όλο και περισσότερο επικίνδυνα πράγματα, που καταντούν κάθε μέρα και περισσότερο δραστικά όργανα ομαδικής αυτοκτονίας.
Υπερπληθυσμός: αργά αλλά σίγουρα, οδεύουμε προς τον αφανισμό.
Δεν πάψαμε ούτε στιγμή να θεωρούμε φυσικό το ν' αγωνίζονται οι άνθρωποι ποιος θα επιβάλλει πάνω στον άλλο την ανωτερότητά του.
Χρειάζονται ατομικότητες του ασυνειδήτου: Όπως ακριβώς η κάθε αλλαγή πρέπει ν' αρχίζει από κάπου, το μοναχικό άτομο είν' αυτό που θα την εμπνευστεί και θα την πραγματοποιήσει. Τούτη η αλλαγή δεν μπορεί να 'ρθει παρά μόνο αν ριζώσει μέσα στο άτομο, και το σπέρμα της μπορεί να βρίσκεται στον οποιοδήποτε από εμάς. Θάξιζε ίσως τον κόπο να αναρωτηθεί ο καθένας ξεχωριστά μήπως το ασυνείδητό του δε θα ξερε άραγε κάτι που θα' ταν χρήσιμο σε όλους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου